11 lipca Kościół wspomina św. Benedykta. W jaki sposób opat został patronem Europy?
Kim był św. Benedykt?
Św. Benedykt urodził się ok. 480 roku w Nursji we Włoszech. Był bratem bliźniakiem św. Scholastyki. Po zakończeniu szkoły, jego rodzice chcieli, by rozpoczął studia w Rzymie. Tak się stało. Benedykt rozpoczął naukę literatury i prawa. Czuł jednak, że nie pasuje do środowiska tamtejszej młodzieży, dlatego w wieku 20 lat zdecydował się na życie pustelnicze w Subiaco. Po trzech latach, na prośbę mnichów z pobliskiego klasztoru, został ich przełożonym.
Wielu zakonników nie rozumiało jednak surowości Benedykta, co prowadziło do nieporozumień. Benedykt postanowił przenieść się na południe i 529 roku założył własny klasztor na Monte Cassino.
Reguła św. Benedykta
Tam opracował swój model wspólnoty monastycznej. Zakonnicy musieli składać trzy śluby: stałości, zachowania obyczajów monastycznych i posłuszeństwa. W zgromadzeniu benedyktynów pozostały one do dnia dzisiejszego.
Reguła stworzona przez św. Benedykta, jak uważa sam autor, jest "drogą dla początkujących", "szkołą służby Bogu, w której nie pragniemy narzucać niczego, co byłoby zbyt ostre lub surowe". Z czasem Regułę tę zaczęły wykorzystywać także inne zakony. Pod koniec XVI wieku korzystało z niej ponad 100 zakonów. Oryginalny zapis Reguły spłonął w pożarze w Teano w 896 roku.
Główną cechą Reguły św. Benedykta jest umiar, tzw. "złoty środek". Zdaniem autora reguły umiar potrzebny jest we wszystkim: w modlitwie, uczynkach pokutnych, w pracy i w spoczynku, a także w jedzeniu i piciu. Autor Reguły zakłada, że celem życia powinna być służba Bogu i głoszenie Jego chwały. Dewizą św. Benedykta były słowa: Ora et labora – módl się i pracuj. Dużą część dnia zakonnego św. Benedykt przeznaczał na lectio divina, czyli czytanie Pisma Świętego.
Św. Benedykt patronem Europy
Św. Benedykt zmarł w Monte Cassino, w założonej przez siebie wspólnocie. Przed śmiercią przyjął Najświętszy Sakrament. Umarł na stojąco, podtrzymywany przez uczniów. Po śmierci został pochowany we wspólnym grobie z jego siostrą Scholastyką w oratorium św. Jana Chrzciciela. Relikwie świętego od VII wieku znajdują się we Fleury we Francji. Wcześniej były kilkukrotnie przenoszone.
Św. Benedykt został ogłoszony patronem Europy podczas Soboru Watykańskiego II przez papieża Pawła VI. W ten sposób Ojciec Święty chciał podkreślić rolę Reguły św. Benedykta, która stosowana w wielu zakonach w Europie, z każdym rokiem przyczyniała się do łączenia tradycji Wschodu i Zachodu oraz cywilizowania całego kontynentu.
Na przestrzeni lat, w tradycji św. Benedykt uzyskał miano patriarchy mnichów Zachodu. Papież Paweł VI ustanowił również święto liturgiczne św. Benedykta w Kościele katolickim, które przypada 11 lipca – na pamiątkę przeniesienia relikwii świętego do Fleury we Francji (11 lipca 673 r.).
Zdaniem św. Jana Pawła II Benedykt przyczynił się do powstania Europy, zasadzonej na chrześcijańskich wartościach. "On i jego naśladowcy wyrwali z mroków barbarzyństwa i wprowadzili na drogę cywilizacji i życia chrześcijańskiego wiele ludów, będąc ich przewodnikiem w budowaniu społeczeństwa dążącego do harmonii, rozkwitu wszelkich cnót i efektywności pracy i połączonego więzami miłości braterskiej".
Medalik św. Benedykta
Każdy chrześcijanin wie, jakie jest znaczenie Krzyża. To właśnie ten znak stał się symbolem naszego Odkupienia. To drzewo jest zbawienne, ponieważ na nim dokonało się przebłaganie za grzech człowieka. Oprócz Najświętszej Eucharystii nie ma na świecie nic, co by bardziej zasługiwało na cześć i szacunek niż Krzyż. Znak Krzyża odstrasza złe duchy.
Medalik św. Benedykta, oprócz wizerunku Krzyża, zawiera także wizerunek św. Benedykta. Jeden o. benedyktynów tłumaczy, że "św. Benedykt dostąpił zaszczytu pojawienia się na tym samym medaliku wraz z wizerunkiem Krzyża św., aby podkreślić skuteczność, jaką ten święty znak miał w jego rękach".
Na medaliku są również określone litery. Każda z nich oznacza jeden wyraz z języka łacińskiego. Połączenie tych wyrazów przedstawia intencję tego medalika. Litery znajdują się po tej samej stronie medalika co Krzyż. Odczytanie przesłania należy rozpocząć od liter, które znajdują się pomiędzy ramionami Krzyża.
C S P B
Litery te oznaczają: CRUX SANCTI PATRIS BENEDICTI. Po polsku tłumaczy się to jako "Krzyż Świętego Ojca Benedykta". Już te słowa mogą służyć jako wyjaśnienie przesłania medalika. Dalej jest linia pionowa:
C S S M L
Litery te to skrót od: CRUX SACRA SIT MIHI LUX, czyli: "Niech święty Krzyż będzie mi światłem". Z kolei w linii poziomej czytamy:
N. D. S. M. D.
To znaczy: NON DRACO SIT MIHI DUX, czyli: "Niech smok nie będzie mi wodzem". Połączenie linijki pionowej i poziomej daje pełne świadectwo chrześcijanina, który przyznaje się do Krzyża i uznaje Jego moc, a jednocześnie wyrzeka się zła.
W dalszej kolejności znajdują się litery ułożone wokół Krzyża. U samej góry jest monogram IHS, który odwołuje się do samego Jezusa. A następnie litery: V. R. S. N. S. M. V. S. M. Q. L. I. V. B., czytane od prawej strony. Oznaczają one: VADE RETRO SATANA, NUNQUAM SUADE MIHI VANA; SUNT MALA QUAE LIBAS, IPSE VENENA BIBAS.
W tłumaczeniu na język polski brzmią one: "Idź precz, szatanie, nigdy nie doradzaj mi marności; zły jest napój, który mi nalewasz, sam pij truciznę". Uznaje się, że te słowa wyszły z ust samego św. Benedykta, podczas gdy dostępował kuszenia szatana. Drugą część zdania święty miał wypowiedzieć, gdy wrogowie podali mu do wypicia trujący napój. Niemniej jednak, warto zauważyć, że pierwsze słowa wezwania "Idź precz szatanie" zostały uświęcone przez samego Chrystusa, o czym mówi nam Ewangelia.